Luật về loose fill asbestos

 

                                                            Credit: asbestos.nsw.gov.au

Ls Nguyễn Văn Thân

Trong thập niên 60 và 70, một công ty xây cất mang tên "Mr Fluffy" có trụ sở tại Canberra lắp đặt chất cách nhiệt trên trần nhà bằng loose-fill asbestos cho hơn 1,000 căn nhà tại Canberra và một số tại NSW. Đa số các căn nhà cũ đều có vật liệu chứa asbestos nhưng bằng chất rắn ví dụ như các vật liệu xây cất bên trong tường. Nếu không đụng vào thì không có gì nguy hiểm. Thường thì các vật liệu này là chất rắn nên có thể tháo dỡ được và vứt đi nếu cần thiết. Trong khi đó,  loose-fill asbestos không phải là chất rắn mà giống như bông gòn hoặc bụi sơn. Lâu ngày chất này có thể hòa tan vào không khí và gây nguy hiểm cho sức khỏe khi hít vào, cụ thể là ung thư phổi. Vì chúng không phải là chất rắn nên không thể nào tháo dỡ được một cách an toàn để vứt bỏ.

 

Ước lượng là đã có tới hơn 30,000 người sinh sống trong những căn nhà có chứa loose-fill asbestos trong 40 năm qua tại Canberra. Tính tới tháng 5 năm 2016, có 1,022 căn nhà được tìm thấy có chứa loose-fill asbestos. Chính quyền ACT đã ấn định ngân sách 1 tỷ Úc kim mua lại những căn nhà này để đập bỏ rồi bán lại đất. Chính quyền cho rằng họ sẽ kiếm lại được khoảng 600 triệu. Có nghĩa là nhà nước ACT chịu mất khoảng 400 triệu để giải quyết vấn nạn loose-fill asbestos.

 

Chương Trình Tài Trợ Mua và Đập bỏ nhà tình nguyện tại NSW

 

Trong tháng 6 năm 2015, chính quyền NSW công bố Chương Trình Mua và Đập bỏ nhà tình nguyện (Voluntary Purchase and Demolition Program). Dưới chương trình này, chính quyền sẽ chi 280 triệu để mua lại đất hoặc các căn nhà chứa loose-fill asbestos. Chương trình hành động gồm có kêu gọi chủ nhà trong 28 hội đồng thành phố được xem là có thể bị ảnh hưởng đăng ký để được kiểm tra nhà miễn phí. Đa số 28 hội đồng thành phố nằm trong những khu vực gần Canberra nhưng cũng có một số nơi nằm trong thành phố miền tây Sydney như Bankstown, Parramatta và bắc Sydney như Manly, North Sydney và Hornsby. Sau đó, chính quyền đã tăng thêm vào danh sách 35 hội đồng thành phố ở những khu vực thôn quê phía nam tiểu bang NSW được kiểm tra nhà miễn phí.

 

Theo thông tin từ trang mạng của Fair Trading NSW, hiện nay đã có tới 77,729 căn nhà đăng ký kiểm tra trên toàn tiểu bang NSW. Có 8,614 căn nhà đã được kiểm tra. Kết quả là 116 căn có chứa loose-fill asbestos mà trong đó có phân nửa (tức 58 căn) được xác nhận từ dữ kiện lưu trữ và phân nửa kia là từ công tác kiểm tra. Đa số nằm trong khu vực gần Canberra chẳng hạn như tại Queanbeyan có 58 căn (gồm có một dãy chung cư với 38 căn hộ), 27 căn tại Greater Hume, 18 căn tại Berrigan, 3 căn ở Lithgow, 2 căn tại Hornsby và Yass Valley và 1 căn tại Albury, Kuring-gai, Narrandera, Palerang, Wagga Wagga và Manly. Tuy nhiên theo một bản báo cáo do chính quyền thực hiện thì công ty Mr Fluffy đã xây cất hoặc lắp đạt loose-fill asbestos trong 511 căn nhà tại NSW. Có nghĩa là có thể còn nhiều căn nhà có chứa vật liệu này mà chưa được tìm ra.

 

Với những căn nhà bị "bệnh" thì chính quyền đưa ra 2 sự lựa chọn. Một là chủ nhà bán lại cả miếng đất cho nhà nước với giá thị trường. Hai là chỉ bán lại căn nhà. Có nghĩa là nhà nước sẽ mua căn nhà (trừ giá trị miếng đất) với giá thị trường rồi đập bỏ. Sau đó, chủ nhà có thể dùng số tiền bán được để xây căn nhà mới.

 

Ngoài ra, chủ nhà cũng được tài trợ tiền dời chỗ ở (financial relocation assistance) gồm có $10,000 cộng với $2,000 cho mỗi trẻ con phụ thuộc (tối đa là cho hai đứa). Người thuê nhà thì được trả $1,000 cho mỗi người đứng tên thuê. Ngoài ra, mỗi gia đình có thể xin tài trợ tối đa là $1,000 cho tiền mua quần áo, màn mền thay thế. Nếu là nhà đầu tư thì có thể xin tài trợ tối đa là $10,000 với điều kiện là nhà có thế chấp cho ngân hàng, nhà đã bỏ trống ít nhất là 5 tháng từ khi nhà bị kiểm tra là có chứa loose-fill asbestos và chủ nhà đã tham gia vào chương trình mua nhà và đập bỏ tình nguyện của chính quyền. Nhà đầu tư chỉ nhận tài trợ một lần cho dù có làm chủ nhiều căn nhà có chứa loose fill asbestos.

 

Mỗi gia đình tham gia vào Chương Trình Tài Trợ này cũng được trợ cấp cho $1,000 cho dịch vụ cố vấn pháp lý. Và khi mua nhà khác thay thế thì họ sẽ được hưởng quy chế miễn hoặc giảm thuế con niêm (stamp duty) tùy theo giá trị căn nhà họ mua thay thế. Ví dụ như dựa trên giá bán căn nhà cho nhà nước thì thuế stamp duty là $20,000, khi họ mua căn nhà thay thế với giá mà stamp duty tính ra là $25,000 thì họ chỉ cần trả con số khác biệt là $5,000 cho stamp duty. 

 

Điều quan trọng là chương trình tài trợ này của chính phủ đã hết hạn từ ngày 1/8/2016.

 

Nhà nước cũng tài trợ tới 5 cuộc tư vấn tâm lý (counselling sessions) trị giá tối đa là $850 cho mỗi gia đình bị ảnh hưởng tinh thần vì nhà có loose-fill asbestos.

 

Luật mới về loose-fill asbestos

Ngoài Chương Trình Tài Trợ ra, chính quyền NSW cũng đã ban hành một số luật mới để xử lý vấn đề này. Trước hết là thành lập danh sách nhà có loose-fill asbestos (register). Chỉ có địa chỉ nhà là được đưa lên danh sách chớ không có tên chủ nhà. Nhà có tên trong danh sách phải dán nhãn cảnh báo là có loose-fill asbestos để bảo vệ sức khỏe cho những người thợ sửa nhà hoặc nhân viên cấp cứu.

 

Chứng chỉ vùng (Section 149 certificate) là một văn kiện bắt buộc được đính kèm trong hợp đồng bán nhà sẽ cho biết là nhà có thể có chứa loose-fill asbestos và khuyến cáo người mua nhà kiểm chứng với asbestos register. Chủ nhà bắt buộc phải bảo đảm là nhà đưa lên bán không có loose-fill asbestos. Nếu vi phạm thì người mua có thể truy kiện hoặc rút ra khỏi hợp đồng.

 

Tương tự như vậy, chủ nhà bị ảnh hưởng bởi loose-fill asbestos phải tiết lộ điều này trước khi cho thuê nhà. Nếu vi phạm thì sẽ bị phạt dưới luật cho thuê nhà.

 

Trách nhiệm của nhân viên địa ốc

 

Trước khi cho thuê hoặc bán nhà, nhân viên địa ốc cần cho chủ nhà biết là nếu nhà của họ được xây cất trước năm 1980 thì có thể có loose fill asbestos. Nếu cảm thấy nhà có thể có loose fill asbestos, họ phải yêu cầu chủ nhà thuê chuyên viên kiểm tra nhà và viết báo cáo xác nhận là nhà có chứa loose-fill asbestos hay không. Nếu có thì họ phải tiết lộ cho người mua hoặc thuê nhà. Bằng không thì họ có thể bị phạt nặng.

 

Tóm lại, loose-fill asbestos là một mối sự đe dọa sức khỏe nghiêm trọng có thể gây ra ung thư. Chính quyền ACT cũng như NSW đã có một số biện pháp để xử lý vấn nạn này. Cũng may là đa số những căn nhà chứa loose-fill asbestos nằm xa những nơi có đông người Việt cư ngụ như Fairfield, Liverpool, Bankstown và Marrickville. Trong danh sách 28 hội đồng thành phố được coi là có thể bị ảnh hưởng thì có Bankstown đã có 4,846 căn nhà đăng ký với Fair Trading để kiểm tra. Nhưng chỉ mới có 151 căn được kiểm tra xong và không có căn nào tìm thấy có loose-fill asbestos.

 

Nói chung thì đây là một vấn đề đáng cho đồng hương chúng ta quan tâm nhưng không đến nỗi quá lo sợ vì xác suất nhà có loose-fill asbestos trong những khu vực này thật là rất thấp. Dù sao đi nữa thì phản ứng của chính quyền NSW có vẻ như vẫn có thiếu sót. Thứ nhất là vấn đề nghiêm trọng như vậy nhưng thông tin thì thiếu sự rõ ràng, minh bạch và không được quảng bá rộng rãi. Khi có nhiều người nghe được thì chương trình tài trợ đã hết hạn làm cho một số người có cảm giác là chính quyền không muốn đẩy mạnh chương trình tài trợ vì sợ tốn nhiều tiền. Nếu đúng là vậy thì đây là một thái độ thiếu trách nhiệm khi so với chính sách tài trợ của chính quyền ACT. Chúng ta chỉ có thể hy vọng trong danh sách kiểm tra của gần 70,000 căn nhà còn lại là sẽ không có bao nhiêu căn có loose-fill asbestos.